«Мне так хацелася піць, што калі я ўстаў, мяне калаціла»

Праседзеўшы некалькі дзён без вады ў зруйнаваным падвале на перадавой, украінскі салдат Уладзіслаў адвярнуўся ад таварышаў і памачыўся ў бутэльку.

«Потым астыла, і я выпіў», — успамінае ён.

23-гадовы Ўладзіслаў быў адным з двух байцоў, якія летам 2024 году атрымалі загад утрымаць пазыцыю ў вёсцы Кляшчэеўцы на ўсходзе Данецкай вобласьці на працягу двух тыдняў.

Яны выстаялі два месяцы. Голад і смага былі для іх больш страшнымі ворагамі, чым расейскія штурмавыя атрады, якія спрабавалі выбіць іх з пазыцыі.

З Кляшчэеўкі адкрываецца стратэгічны від на навакольле, зь лістапада 2022 году за яе вяліся інтэнсіўныя баі. Перад вайной у паселішчы жылі сотні людзей, але вайна яго зруйнавала. Цяпер разбураную вёску кантралюе Расея.

Уладзіслаў расказаў, што яму і ягонаму таварышу загадалі заняць пусты падвал у вёсцы:

— Мне сказалі: «Ідзі і займай пазыцыю, больш нікога няма».

Аднак у падвале салдаты знайшлі галоднага ўкраінскага вайскоўца, чый стан прадвяшчаў тое, што ім самім давядзецца перажыць: ён быў худы і зьнясілены, адны косьці.

Гэты чалавек застанецца з новапрыбылымі да канца. На актыўных пазыцыях перадавой, накшталт той, якую ўтрымліваў Уладзіслаў з таварышамі, выведныя бесьпілётнікі праціўніка пастаянна адсочваюць любыя рухі, і як толькі заўважаць салдатаў, перадаюць гэтыя зьвесткі артылерыі і апэратарам бесьпілётнікаў (FPV). Таму грузы на пазыцыю звычайна дастаўляюць бесьпілётнікамі. Але ў дождж або навальніцу бесьпілётнікі ня могуць лятаць, і салдаты застаюцца бязь ежы і вады.

— Спачатку мы спрабавалі адпаіць і адкарміць нашага зьнясіленага таварыша, але вады нам не хапала зь першага дня, — расказаў Уладзіслаў Радыё Свабода. — З сабой мы спакавалі багата, але па дарозе на пазыцыю мы раздавалі ваду хлопцам, якія нам сустракаліся, таму прыехалі толькі з адной бутэлькай.

На другі тыдзень вады не было зусім, і салдаты пачалі піць сваю мачу:

— Мы падумалі: што ж, трэба ж нешта рабіць.

Уладзіслаў пачаў адзначаць дні драпінамі на сьцяне падвала.

Калі іхны палявы штаб пацярпеў ад расейскага ўдару, сувязь са зьнешнім сьветам зусім спынілася. Уладзіслава настойліва прасілі не выходзіць з падвала, але ён кажа:

— Мне так хацелася піць, што калі я ўстаў, мяне калаціла.

Выбраўшыся з разбомбленай пазыцыі, Уладзіслаў знайшоў побач калодзеж.

— Я зачарпнуў вады шлемам. Першы раз, калі я прынёс яе ў склеп, гэтая простая вада з калодзежа падалася салодкай.

Але адчайны паход па ваду заўважыла расейская выведка. Па ўкраінскіх пазыцыях пачалі біць бесьпілётнікі, мінамёты і артылерыя, затым па байцах прымянілі газ. Забаронены сьлезацечны газ выкарыстоўваецца на полі бою ва Ўкраіне, гэтыя факты пацьверджаныя. Салдаты кажуць, што газ часта скідаюць у балёнах зь бесьпілётнікаў.

— Было столькі газу, што ён прабіваўся праз процігаз. Усё гарэла, дыхаць было цяжка, — расказвае Ўладзіслаў. — Адзінае, што мяне выратавала, гэта тое, што я зразумеў, што трэба дыхаць спакойна, што нельга панікаваць. Толькі калі я дыхаў павольна, фільтар [процігаза] працаваў.

Паміж атакамі на пазыцыю байцоў пачаў даймаць голад. Целы зрабіліся «страшнымі» ад недаяданьня. Уладзіслаў мяркуе, што яго вага зьнізілася да 50 кіляграмаў з ранейшых 75.

У нейкі момант мы пачалі саскрабаць зь зямлі кавалачкі локшыны хуткага прыгатаваньня.

Калі бесьпілётнікі нарэшце дабраліся да нас і скінулі прыпасы. Мы былі як у раі. Я там гатаваць навучыўся. Скідалі пюрэ, локшыну хуткага прыгатаваньня, печыва.

Урэшце група Ўладзіслава пачала рабіць вылазкі ў вёску Кляшчэеўку. Там яны зьбіралі прадукты і ваду.

Набегі на спустошаную вёску рабілі і расейскія войскі. Адну групу расейскіх салдат, якая праходзіла тудою, заўважылі ўкраінскія бесьпілётнікі, і яна трапіла пад удар. Расейцы пакідалі груз і кінуліся наўцёкі. Уладзіслаў кажа, што вылез са свайго склепа і знайшоў кінуты заплечнік. Там быў тэлефон, печыва, тушонка і трохі крупаў. Гэты трафэй ён зацягнуў на сваю пазыцыю ў падвале: «Хлопцы былі такія шчасьлівыя, што там ежа».

Падчас чарговай атакі войскі захопнікаў спрабавалі ўзяць штурмам падвал, дзе хаваліся Ўладзіслаў і яго таварышы.

— Мы перадалі па рацыі паведамленьне, што нас атакуюць, потым падрыхтаваліся да адпору. Адзін з нашых бесьпілётнікаў быў запушчаны і пачаў скідаць на іх бомбы. Калі адзін з расейскіх штурмавікоў забег на нашу пазыцыю, мы застрэлілі яго з аўтамата і лёгкага кулямёта. На бэтоне засталася яго кроў.

Уладзіслаў сьцьвярджае, што страху падчас штурму не адчуваў:

— Вы проста працуеце на адрэналіне. Вы займаеце сваю пазыцыю, выключаеце засьцерагальнік на зброі і чакаеце. Потым, як толькі заходзіць праціўнік, вы страляеце, і гатова. Вы насамрэч ні пра што ня думаеце.

Празь месяц байцам сказалі, што іх нарэшце заменяць, але сытуацыя на полі бою была няпростая, і ратацыю адклалі. Ва ўмовах дэфіцыту ежы і вады і частых абстрэлаў, кажа Ўладзіслаў, вытрываць было няпроста.

Былі моманты, калі мне было так цяжка, што хацелася застрэліцца. Мае таварышы размаўлялі пра ўсё-ўсенька, што толькі маглі прыдумаць. Было цяжка; мы ўсе трое плакалі. Проста хацелі дадому.

Душэўная палёгка для маладога салдата наступіла, калі жонка, якая жыве за межамі Ўкраіны, аднойчы змагла да яго датэлефанавацца:

— Яна патэлефанавала майму камандзіру, потым штаб злучыў нас праз радыё, і мы размаўлялі. Я быў такі шчасьлівы, быццам лячу ў космасе. Потым я пагаварыў з дачкой. У той момант проста пра ўсё забыўся.

Калі праз два зь лішкам месяцы нарэшце прыйшоў загад пакінуць пазыцыю, яны моўчкі пайшлі празь цемру ў бок сваіх. Цемру дзе-нідзе праразала сьвятло загадкавых ліхтароў і агнёў. Калі іх атакаваў расейскі бесьпілётнік, байцы разьдзяліліся, і толькі на сьвітанку наступнага дня Ўладзіслаў нарэшце дабраўся да каманднага пункту, у адносную бясьпеку.

Яго таварышаў у дарозе параніла, але яны таксама дабраліся ў бясьпечнае месца, у тым ліку салдат, якога яны знайшлі ў падвале два месяцы таму.

Перадусім была ежа.

— Я патэлефанаваў жонцы, каб паведаміць ёй, што выйшаў, а потым сказаў: «Дай мне 10 хвілін, я пайду паем». Перабраў усё: сасіскі, пюрэ, локшыну хуткага прыгатаваньня, — успамінае ён. — Глытаў усё, што трапіць у рукі.

Прызыўны ўзрост ва Ўкраіне цяпер складае 25 гадоў, гэта значыць, што Ўладзіслаў мог бы пазьбегнуць удзелу ў баях. Але нават пасьля выпрабаваньняў у Кляшчэеўцы ён кажа:

— Я хачу вярнуцца і дапамагчы хлопцам. Я хачу быць на фронце і пачуць па радыё: «Вось, хлопцы, ура, вайна скончылася», потым паглядзець на ўсіх і проста пайсьці». Хачу, каб усе вярнуліся дадому. Усе.

Неўзабаве пасьля гэтай размовы, якая адбылася на Данеччыне ў сьнежні 2024 году, Уладзіслаў па дарозе на перадавую падарваўся на міне. Цяпер ён лечыцца.